Ters Lale

                

Avrupa'nın gündemi, İngiltere referandumundan çıkan AB'den ayrılma yönündeki karar ve borsalarda düşüş...Bu haberin ilginçliği/beklenmezliği/(bence)beklenirliği dışında, kenarda 3 kuruşum olmadığına göre borsalardaki düşüş haberi  beni pek alakadar etmedi... Tamam tamam cahil cahil konuşmuyorum. Hepimiz aynı gemideyiz, çok "Bakkal Ahmet Amca" yorumu olsa da... 

 Benim gündemimse bugün hakkında daha yeni bilgi edindiğim endemik bir bitki "Ters Lale"... Okuduğum bir kitapta yalnızca Erzurum Karayazı'da yetişir dense de, google amcanın dediğine göre Kahramanmaraş, Kayseri, Malatya, Gaziantep, Elazığ, Tunceli, Muş, Adıyaman, Van, Şırnak, Bingöl, Bitlis, Hakkari ve Siirt'te de yetişiyormuş.  Ayrıca boyu 75 cm civarlarında ve her dalında 6 lalenin ters büyüdüğü nadide bu çiçek, Kültür ve Tabiat Varlıkları Koruma Kurulu'nca koruma altına alınmış. 

Geçmişte Hakkari Bölgesi'nde yaşayan Asuri'lerin her sabah göbeğinden su yaydığı için 'Ağlayan lale' adını verdiği rivayet edilmiş. Hristiyanca rivayetlere göre,  Hz.İsa’nın çarmıha gerilişine şahit olan Hz. Meryem’in gözyaşlarının düştüğü yerde Ters Lale yetişmeye başlamış. Müslümanlara göre, Hz. Hasan ve Hüseyin’in Kerbela’da katledilişlerinden dolayı ve başka bir rivayete göre de Ferhat’la Şirin'in birbirine kavuşamaması nedeniyle Ters Lale’nin boynu bükük duruyormuş... Ters lale, hep hüznün sembolü olarak anılmış. 

16ıncı yüzyılda Kanuni Sultan Süleyman Hollanda kralına bizim lalelerden hediye etmiş, sonrası malumunuz..Hollandalılar o kadar beğenmiş ki, bizden çok sahiplenmiş bu güzelliği. Sonra da dünyaya lale ihraç eden bir ülke haline gelmiş... Bizim tekrar lale ihracatına başlamamız ise yılları almış. Bugün ancak değerini bilmişiz... Ters lale ile ilgili olarak da Hollanda'lı bir turist çiftin, ters laleyi çok beğenmeleri üzerine 57 tane lale soğanını yurt dışına çıkarmak üzereyken gümrüklerde yakalandıklarını "Gümrüğe Terk Konular"dan okuyunca benim de aklıma 16ıncı yüzyıldaki halimiz geldi ... Aynen yazar gibi çok şükür bu sefer durdurmuşuz dedim.

Ters lale denince akla bir de hep Selimiye Camii gelir. Mimar Sinan'ın başyapıtı olarak tanımladığı Selimiye, başka bir çok özelliği ile harikalar sunuyorken, ters lalesi ile daha bi çok anılır olmuş. En bilinen rivayet, Selimiye'nin üzerine yapılacağı arsanın sahibi tarafından satılmak istenmediği, bu sebeple de arsanını satmak istemeyen huysuz kadını sembolen Mimar Sinan'ın müezzin mahfilinin oraya bir ters lale kondurduğu... Ancak bugün okuduğum ve bana daha olası gelen rivayet ise şöyle: 

 "Allahü Teala'nın doksan dokuz ismine işaret olsun diye çiniler üzerine doksan dokuz çeşit lale motifi işlenmesine emreden Mimar Sinan, motiflerin yanlışlıkla doksan sekizde kaldığını işitince "Öyle kalsın, kalsın ki acizliğimiz, kulluğumuz ortaya çıksın. Acizliğimize işaret olarak da doksan dokuzuncu lale motifi müezzin mahfili direğine kazınsın ama ters olarak" demiştir." (haberler.com) 

Bu yazının rengi de, böyle ters lale kırmızısı olsun :)